ขั้นตอนการไหว้ครู

 ขั้นตอนการไหว้ครู

๑.  จัดเตรียมสถานที่และทำความสะอาดบริเวณที่จัดให้เรียบร้อย

๒.  เชิญหัวโขนหรือศีรษะครู ทั้งที่เป็นเทพเจ้า เทวดา ฤาษี และคนธรรพมาประดิษฐาน เพื่อเป็นประธานตั้งไว้บนโต๊ะที่เตรียมพร้อมแล้ว

๓.  นิมนต์พระภิกษุ จำนวน ๙ รูป มาทำพิธีสวดมนต์เย็นเพื่อความเป็นสิริมงคล ในบริเวณสถานที่ที่จัดไว้ในตอนเย็น และนิมนต์มาทำพิธีอีกครั้งในตอนเช้าวันรุ่งขึ้นก่อนเริ่มพิธีไหว้ครู

๔.  จัดเครื่องกระยาบวช เครื่องสังเวย เครื่องสักการะ มีดอกไม้ ธูปเทียน

เครื่องสังเวยจะจัดออกเป็น ๓ ชุด คือ

     - ส่วนของพระมหาเทพ เทวดา นางฟ้า เป็นอาหารสุก

     - ส่วนของพระครูฤาษี พระปรคนธรรพ เป็นอาหารสุก

     - ส่วนของพระพิราพ ซึ่งเป็นเทพอสูร เป็นอาหารดิบ

๕.  เชิญประธานจัดงานมาจุดธูปเทียนบูชาครู  ครูผู้ประกอบพิธีแต่งชุดขาว อ่านโองการเชิญครูต่างๆ มาร่วมในพิธี

    "พิธีไหว้ครู" หมายถึง การสำรวมใจระลึกถึงพระคุณของบรมครูที่ประสิทธิ์ประสาทวิชาความรู้ให้แก่ศิษย์ และพร้อมใจกันเปล่งเสียงวาจาด้วยความเคารพที่ครูผู้กระทำพิธีอ่านโองการ

๖.  ดนตรีบรรเลงเพลงหน้าพาทย์แต่ละเพลงตามที่ครูผู้ประกอบพิธีจะเรียกเพลง หลังจากที่อ่านโองการเชิญครูปัธยายแต่ละองค์แล้ว

๗.  ครูผู้ประกอบพิธีกล่าวถวายเครื่องเซ่นสังเวยต่างๆ ที่ได้จัดมา เสร็จแล้วกล่าวลาเครื่องเซ่นสังเวย

๘.  ผู้มาร่วมงานรำถวายเพื่อบูชาครู ซึ่งนิยมรำเพลงช้า-เพลงเร็ว เพลงหน้าพาทย์ชั้นสูงบางเพลง เช่น ตระนิมิตร ตระบองกัน คุกพาทย์ เป็นต้น

๙.  ครูผู้ประกอบพิธี ทำพิธีครอบให้ศิษย์ที่มาร่วมงาน โดยนำศีรษะครูมาครอบให้ ๓ ศีรษะ คือ

     -  ศีรษะพระครูฤาษี อันเป็นสัญลักษณ์ครูทั่วไป

     -  ศีรษะพระพิราพ อันเป็นสัญลักษณ์ครูโขน

     -  ศีรษะเทริดโนห์รา อันเป็นสัญลักษณ์ครูละคร

    "พิธีครอบครู" หมายถึง การนำศีรษะครูมาครอบ (รับเป็นศิษย์) และครูจะคอยควบคุมรักษา ครูจะอยู่กับศิษย์คอยช่วยเหลือให้ศิษย์มีความจำในกระบวนการรำ จังหวะดนตรี หากมีสิ่งใดที่ไม่งามจะเกิดขึ้นกับศิษย์ ครูจะช่วยปัดเป่าให้พ้นจากตัวศิษย์ ทำให้ผู้เรียนมีกำลังใจ มีความมั่นใจมากขึ้น และพิธีครอบครูนั้น ผู้ศึกษานาฏศิลป์ทุกคนถือว่าเป็นพิธีสำคัญ และจำเป็นสำหรับผู้ที่ศึกษาปฏิบัติท่ารำที่อยู่ในระดับสูง เช่น การรำเพลงหน้าพาทย์ ก่อนจะรำผู้ศึกษาจะต้องผ่านพิธีครอบครูก่อนจึงจะต่อท่ารำได้

๑๐.  ลูกศิษย์นำขันกำนล มีดอกไม้ ธูปเทียน ผ้าเช็ดหน้าขาว เงินกำนลครู ๒๔ บาท (อาจแตกต่างกันไป มีตั้งแต่ ๖ บาท ๑๒ บาท ๒๔ บาท หรือ ๓๖ บาท)  ผู้ที่ได้รับครอบถือว่าเป็นศิษย์ที่มีครูแล้ว และในวงการนาฎศิลป์ได้รับคนผู้นี้เป็นนาฎศิลป์โดยสมบูรณ์

๑๑.  ลูกศิษย์ที่จะจบออกจากสถาบันเป็นปีสุดท้าย จะเข้ารับมอบ โดยครูผู้ประกอบพิธีจะส่งศรพระขันธ์ให้กับศิษย์ผู้นั้นรับไว้ เปรียบเสมือนการขออนุญาตเพื่อไปสอนศิษย์ต่อไป

     "พิธีมอบ" เป็นขั้นตอนที่สูงที่สุด หมายถึง การได้รับการมอบความรู้ความเป็นครู ผู้สืบทอดการอบรมสั่งสอนในสมัยที่ยังไม่มีปริญญาบัตรเป็นเครื่องกำหนดความรู้ ครูผู้สอนวิชานาฏศิลป์จะพิจารณาว่า ศิษย์คนใดมีความรู้ในวิชานาฏศิลป์มีฝีมือในการรำยอดเยี่ยม จนถือเป็นแบบแผนที่ดีได้ และมีความประพฤติเรียบร้อย เหมาะสมที่จะเป็นครูสืบทอดความเป็นผู้รู้ให้กับผู้อื่นได้ต่อไป  การมอบนั้น ครูผู้กระทำพิธีจะรวบรวมบรรดาอาวุธทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับการแสดงโขน-ละคร เช่น พระขรรค์ ดาบ หอก ธนู รวมทั้งบทละคร มัดรวมไว้ และครูจะภาวนาคาถาประสิธิ์ประสาทความเป็นผู้รู้ และส่งมัดอาวุธให้ศิษย์ได้น้อมรับ 

๑๒.  ครูผู้ประกอบพิธีจะเจิมหน้าผาก ประพรมน้ำมนต์ พร้อมให้ของที่ระลึก(ถ้ามี) และกล่าวคำอวยพรให้กับศิษย์ทุกคนที่เข้าพิธีไหว้ครู

๑๓.  ศิษย์ทุกคนจะรำส่งครู ซึ่งนิยมรำโปรยข้าวตอกดอกไม้เพื่อความเป็นสิริมงคลต่อไป


ความคิดเห็น

แสดงความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

การเล่นเพลงเต้นกำรำเคียว

  การเล่นเพลงเต้นกำรำเคียว ประวัติความเป็นมาของการเล่นเพลงเต้นกำรำเคียว      การแสดงเต้นกำรำเคียว  เป็นการละเล่นพื้นเมืองที่เก่าแก่แบบหนึ่งของชาวชนบทในภาคกลางของไทย แถบจังหวัดนครสวรรค์  ที่อำเภอพยุหะคีรี  ซึ่งแต่เดิมประชาชนส่วนมากยึดอาชีพการทำนาเป็นหลักและด้วยนิสัยรักสนุก ประกอบกับการเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนของไทยด้วย  จึงได้เกิดการเต้นกำรำเคียวขึ้น  ซึ่งในเนื้อเพลงแต่ละตอนจะสะท้อนให้เห็นสภาพความเป็นอยู่ของชาวบ้านอย่างชัดเจน  ลักษณะการรำไม่อ่อนช้อยเช่นการรำไทยทั่ว ๆ ไป  จะถือเอาความสนุกเป็นใหญ่  จะมีทั้ง “เต้น”  และ  “รำ”  ควบคู่กันไป  ส่วนมือทั้งสองของผู้รำข้างหนึ่งจะถือเคียว  อีกข้างหนึ่งถือต้นข้าวที่เกี่ยวแล้ว จึงได้ชื่อว่า  “ เต้นกำรำเคียว” ลักษณะการแสดง     จะแบ่งผู้เล่นเป็น  2 ฝ่ายคือ  ฝ่ายชายและฝ่ายหญิง  สำหรับฝ่ายชายเรียกว่า  “พ่อเพลง” ฝ่ายหญิงจะเรียกว่า  “แม่เพลง”  เริ่มด้วยพ่อเพลงร้องชักชวนแม่เพลงให้ออกมาเต้นกำรำเคียวโดยร้องเพลงและเต้นออกไปรำล่อฝ่ายหญิง  และแม่เพลงก็ร้องและรำแก้กันไป  ซึ่งพ่อเพลงนี้อาจเปลี่ยนไปหลายๆ คน  ช่วยกันร้องจนกว่าจะจบเพลง  ส่วนผู้ที่ไม่ได้เป็นพ่อเพลงแม่ก็ต
อ่านเพิ่มเติม

การแสดงพื้นเมืองภาคกลาง รำเหย่อย หรือรำพาดผ้า

 การแสดงพื้นเมืองภาคกลาง รำเหย่อย หรือรำพาดผ้า  เป็นการละเล่นที่แสดงวิธีชีวิตอันสนุกของชาวบ้านหมู่บ้านเก่า ตำบลจระเข้เผือก อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี เป็นการร้องรำ เกี้ยวพาราสีระหว่างชาย-หญิง เริ่มการแสดงด้วยการประโคมกลองยาว จบแล้วผู้แสดงชาย-หญิง ออกรำทีละคู่ ประวัติความเป็นมา      รำเหย่อย  เป็นการละเล่นพื้นเมืองอย่างหนึ่งของไทยที่นิยมเล่นกันในบางหมู่บ้าน  บางท้องถิ่นของภาคกลางนอกตัวจังหวัดเท่านั้น  ไม่สู้จะแพร่หลายนัก  การละเล่นประเภทนี้ดูแทบจะสูญหายไป  กรมศิลปากรได้พิจารณาเห็นว่าการเล่นรำเหย่อยมีแบบแผนการเล่นที่น่าดูมาก  ควรรักษาให้ดำรงอยู่และแพร่หลายยิ่งขึ้น  จึงได้จัดส่งคณะนาฏศิลป์ของกรมศิลปากรไปรับการฝึกหัดและถ่ายทอดการละเล่นเพลงเหย่อยไว้จากชาวบ้านที่หมู่บ้านเก่า  ตำบลจระเข้เผือก  อำเภอเมือง  จังหวัดกาญจนบุรี  เมื่อเดือนมิถุนายน  2506  แล้วนำออกแสดงเป็นครั้งแรกในโอกาสที่รัฐบาลจัดการแสดงถวายสมเด็จพระรามาธิบดีแห่งมาเลเซีย  ณ  หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่  25 กุมภาพันธ์  2507      คำร้องแต่งขึ้นตามแบบแผนของการรำเหย่อยใช้ถ่อยคำพื้น ๆ ร้องโต้ตอบกันด้วยกลอนสด เป็นการร้องเ
อ่านเพิ่มเติม

รำท่าครูสอน

รูปภาพ
  รำท่าครูสอน อ๋อ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ - นั่งคุกเข่ารำ     ครูเอ๋ยครูสอน       เสดื้องกรต่อง่า ครูสอนให้โผกผ้า        สอนข้าให้ทรงกำม์ไล สอนครอบเทรดน้อย     แล้วจับสร้อยพวงมาลัย สอนทรงกำม์ไล          สอดใส่ซ้ายใส่ขวา เสดื้องเยื้องข้างซ้าย     ตีค่าได้ห้าพารา เสดื้องเยื้องข้างขวา     ตีค่าได้ห้าตำลึงทอง ตีนถีบพนัก               ส่วนมือชักเอาแสงทอง หาไหนให้ได้เสมือนน้อง  ทำนองพระเทวดา อ๋อ ๆ ๆ ๆ ๆ .... ดนตรีรับ     ครูเอยครูสอน เสดื้องกรต่อง่า ครูสอนให้ผูกผ้า สอนข้าให้ทรางกำไล ครูสอนให้ครอบเทริดน้อย แล้วจับสร้อยพวงมาลัย สอนทรงกำไล สอดใส่ซ้ายขวา เสดื้องย่างข้างซ้าย ตีค่าให้ห้าพารา เสดื้องเยื้องข้างขวา ตีค่าได้ห้าตำลึงทอง หาไหนให้ได้เสมือนน้อง ทำนองพระเทวดา
อ่านเพิ่มเติม